Onze eerste vrouwelijke machinist
‘Ik herinner me vooral de blikken van de reizigers.’ 38 jaar geleden was Carla (58) de eerste en enige vrouwelijke machinist bij NS. Dat is voor Naomi (20), één van onze jongste machinisten, wel anders. Vanwege Internationale Vrouwendag leggen ze bij een kopje koffie hun verhalen naast elkaar.
Nu werkt ze bij ProRail, maar 38 jaar geleden was Carla (58) de eerste vrouwelijke machinist bij NS. Naomi (20) is op dit moment een van onze jongste machinisten. Vanwege Internationale Vrouwendag dronken ze en kop koffie met elkaar: hoe was het toen, als eerste vrouw op de bok? En is dat nu anders?
‘Ik werk alweer bijna twee jaar voor NS, dus we waren dus allebei echt jong toen we begonnen’, zegt Naomi, ‘kunnen we het mooi vergelijken. Was het voor jou moeilijk om in zo’n mannenwereld te beginnen?’ ‘Toen ik eenmaal begon’, antwoordt Carla, ‘viel het eigenlijk heel erg mee. Je kreeg af en toe wel een opmerking, maar ik heb eigenlijk maar één keer meegemaakt dat een andere machinist echt moeilijk deed. Ik nam de trein van hem over en stak mijn hand uit voor de stuursleutel. Maar hij bleef gewoon staan. Tja, dan moet je laten zien dat je je mannetje staat. Ik ben gewoon blijven staan met mijn hand uitgestoken en uiteindelijk gaf ‘ie hem toch. De rest van de collega’s vond het geloof ik juist wel leuk. Ik herinner me eigenlijk vooral de blikken van de reizigers.’ ‘Hoe bedoel je?’
‘Nou, ik reed op het eerste stoptreintje van Amsterdam naar Eindhoven, om 5 voor 5 ’s ochtends. Dus dan heb je koffie nodig. Ik herinner me nog heel goed hoe ik dan na het koffie halen met mijn bekertje dat héle perron vol forenzen af moest. Je loopt in uniform, dus iedereen ziet je en ze staarden állemaal. Probeer dan maar een heel perron lang een strak gezicht te houden, dat is dan echt een end hoor’, lacht Carla. ‘Haha, ja dat gevoel ken ik ook wel’, grinnikt Naomi. ‘Maar dat heeft geloof ik niet meer te maken met dat ik een vrouw ben. Als reizigers kijken, vinden ze me vooral jong. Dat merkte ik ook aan collega’s. Ze hadden gewoon respect voor me, maar ze proberen je als nieuweling natuurlijk wel een beetje uit te testen. En sowieso had ik wat ogen op me gericht, als dochter van een machinist. Ik merkte eigenlijk vooral vóórdat ik begon aan mijn opleiding dat mensen het gek vonden dat ik als vrouw machinist wilde worden.’ ‘Oh, wie dan?’
‘Mijn klasgenoten, maar ook leraren zelfs. Toen ik op de middelbare school vertelde dat ik machinist wilde worden zeiden ze tegen me: weet je zeker dat je het gaat doen? Het is wel een mannenberoep. Tja, zolang de buitenwereld zo denkt, blijf je in de minderheid natuurlijk. Terwijl, we zijn geloof ik al met een stuk of drie- of vierhonderd vrouwelijke machinisten inmiddels.’ ‘Oh echt? Mooi! Grappig wel, in mijn tijd waren het er nog zo weinig dat ik in de eerste jaren altijd van iedereen te horen kreeg waar er eentje was bijgekomen. Nu je het zegt trouwens, ik had ook vooral tegenstand vóórdat ik aan het werk ging.’
‘Toen ik solliciteerde, was het nét verplicht om M/V bij een vacature te zetten’, vertelt Carla terwijl ze een oude foto van haar bekijkt. ‘Én men mocht niet meer vragen of je van plan was zwanger te worden. Nou, die vraag heb ik wel gehad en sterker nog: hij werd gesteld in een extra gesprek, met allerlei hotemetoten. Normaal was je aangenomen als je goedgekeurd werd, maar ik dus niet. Iemand die bij dat gesprek was heeft me jaren later verteld dat hem was gevraagd om het mij een beetje moeilijk te maken. Ze lieten me zelfs nog een wissel omgooien of iets dergelijks. Het was apart, zoiets zou nu echt nooit meer kunnen gebeuren.’ ‘Nee, no way. Stond je goed trouwens, die jas!’
Dankjewel! Ja, dat uniform is ook wel veranderd hè?’ ‘Zeker’, antwoordt Naomi en ze begint veelbetekenend te lachen, ‘maar ik vind de onze ook erg mooi hoor. Tijdens mijn opleiding zag ik mijn vriend in dat uniform en ik dacht meteen: nouhou…’ Carla schatert het uit. ‘Dan hebben we nog iets gemeenschappelijks, want ik ben getrouwd met een ex-NS’er! Hij was hoofdconducteur, we hebben zelfs wel eens samen op de trein gezeten. Alleen had ik dat pas door toen we uitstapten. Want in die tijd hadden we nog geen portofoons.’