Tegenvallende reizigersaantallen door COVID in eerste helft 2021, grote onzekerheid over tweede helft

NS had financieel een dramatisch halfjaar. Zonder overheidssteun en een eenmalige meevaller in het Verenigd Koninkrijk, komt NS in de eerste helft van 2021 uit op een negatief onderliggend resultaat van € 601 miljoen (2020: € 1.078 miljoen negatief). Alleen door overheidssteun in Nederland en lagere beëindigingsvergoedingen die NS is overeengekomen in het Verenigd Koninkrijk, boekt NS een positief bedrijfsresultaat van € 389 miljoen (2020: 52 miljoen negatief). In mei vorig jaar maakte NS bekend tot en met 2024 in Nederland naar verwachting € 4,7 miljard aan inkomsten mis te lopen. Op dit moment staat de teller al op €2,4 miljard minder inkomsten. Dit onderstreept nog eens de noodzaak van de beschikbaarheidsvergoeding die NS van het Rijk ontvangt en het besparingsprogramma dat NS vorig jaar zelf startte.

Dit voorjaar startte NS-Dochter Abellio Duitsland een voorlopige insolventieprocedure via de Duitse rechtbank. Dit biedt Abelllio Duitsland de mogelijkheid om de activiteiten en contracten in Duitsland in samenwerking met de opdrachtgevers en crediteuren te herstructureren zodat er weer zicht komt op een positief resultaat. Indien deze voorlopige insolventieprocedure niet succesvol is, is het volgens Duitse wetgeving verplicht om over te gaan op een formele insolventieprocedure via de rechtbank. Hiermee rekening houdende heeft NS de Duitse deelneming per 30 juni gedeconsolideerd en de waarde afgewaardeerd op nul. Daarnaast heeft NS een voorziening getroffen voor de verwachte lasten die voortkomen uit de herstructurering en/of een eventuele beëindiging van activiteiten.

Het nettoresultaat voor het eerste half jaar is uitgekomen op een verlies van €25 miljoen (2020: € 186 miljoen negatief).

Rintel: situatie financieel zorgelijk, noodzaak tot investeren blijft

Marjan Rintel, president-directeur van NS: “Bij elke versoepeling wordt duidelijk dat Nederland niet kan wachten om er weer op uit te trekken. We rijden ondanks corona nagenoeg de volledige dienstregeling voor onze reiziger. Dat is een groot compliment waard aan onze mensen die in moeilijke omstandigheden hun werk blijven doen. Maar de onzekere situatie duurt voort voor onze collega’s en voor onze reizigers en dat zien wij terug in de reizigersaantallen en in onze financiële cijfers. Wij zijn blij dat wij ook tot 1 september 2022 een financieel vangnet van de overheid krijgen in de vorm van een beschikbaarheidsvergoeding. Voor de gehele ov-sector is het belangrijk dat deze lijn naar 2023 wordt doorgetrokken.

Rintel vervolgt: “De beschikbaarheidsvergoeding als vangnet dekt echter niet alle kosten. Daarom nemen we zelf ook maatregelen om weer financieel gezond te worden. Dat is essentieel voor de toekomst van ons bedrijf en voor de bereikbaarheid van Nederland. Onze focus en prioriteit liggen bij het belang van de Nederlandse reiziger. We blijven investeren om de reizigers weer terug te kunnen ontvangen. Het testprogramma van de nieuwe snelle intercity ICNG is in volle gang en we starten in september de testdagen met een ‘tienminutentrein’ op twee nieuwe trajecten die in december van start gaan. Ik roep een nieuw kabinet dan ook op om met lef te blijven investeren in de bereikbaarheid van Nederland. Het spoor speelt hierin een cruciale rol, zeker gezien de enorme woningbouwopgave in combinatie met de klimaatambities die Nederland heeft. Niemand wil een woning die niet bereikbaar is.”

Lagere reizigersaantallen

In Nederland zijn de reizigersaantallen in de eerste helft van dit jaar nog lager uitgevallen dan de neerwaarts bijgestelde prognoses van vorig jaar. Waar NS nagenoeg een volledige dienstregeling reed, waren de reizigersaantallen 35% ten opzichte van voor Corona toen NS op werkdagen nog 1,3 miljoen reizigers vervoerde. Belangrijkste oorzaak hiervoor is de door de regering afgekondigde lock-down in december 2020 toen reizigers werd gevraagd alleen noodzakelijke reizen te maken en forensen werden geadviseerd om thuis te werken. Vooral forensen zijn nog niet terug in de trein. Het eerste herstel van de reizigersaantallen komt vooral door de sociaal-recreatieve reizigers. De tweede helft van dit jaar is erg onzeker. NS verwacht licht herstel, omdat studenten weer terug komen en het aantal sociaal-recreatieve reizigers verder groeit. Het woon-werk -verkeer zal naar verwachting echter achterblijven.

Prestaties

De dagelijkse spits ontbrak door corona bijna volledig en dat was te merken in de trein: 99,9% van de reizigers had in de “traditionele spitstijden” een zitplaats. Hoewel er fors minder reizigers waren, kwamen ze wel vaker op tijd: 95,2% van de treinreizigers kwam op tijd bij de eindbestemming aan, tegenover 93,5% vorig jaar. NS kon net als vorig jaar door corona geen onderzoek doen naar de tevredenheid onder reizigers. Wel kon in het tweede kwartaal onderzoek gedaan worden naar de tevredenheid over de stations: 81% van de reizigers gaf een 7 of hoger. Tijdens de laatste meting in 2020 was dit 79%.

Financiën

De omzet van de NS Groep over de eerste helft van het jaar steeg licht naar € 3.427 miljoen (2020: 3.318 miljoen). In Nederland kwamen de opbrengsten uit stations en reizigersactiviteiten uit op € 1.414 miljoen (2020: € 1.395 miljoen). Hierin is de beschikbaarheidsvergoeding van het Rijk van € 595 miljoen meegenomen. Voor de activiteiten op de stations heeft NS voor de eerste helft van het jaar een tegemoetkoming in de loonkosten van € 15 miljoen ontvangen. Zonder deze vergoedingen zouden de activiteiten in Nederland onder de huidige omstandigheden zwaar verlieslatend zijn.

Abellio UK

Recent is de Britse overheid gestart met ingrijpende hervormingen. In de periode tot en met maart 2022 zullen de drie Engelse “franchises”, waarvoor in 2020 een tijdelijk noodcontract is afgesloten, worden overgezet naar het nieuwe systeem van managementcontracten via direct awards. Zoals aangekondigd zal het contract met ScotRail naar verwachting per 31 maart 2022 eindigen. Hiermee start de transformatie van het Britse spoor waar naar verwachting een aantal jaren mee gemoeid zal zijn. De drie bestaande franchisecontracten worden beëindigd tegen een te betalen beëindigingsvergoeding (terminations sums). Deze vallen beduidend lager uit dan waar de Britse overheid in eerste instantie op had ingezet en waarvoor NS in 2020 een voorziening had getroffen, waardoor er in de eerste helft van het jaar een bedrag van € 323 miljoen vrijvalt.

De totale opbrengsten van Abellio UK kwamen uit op € 1.635 mln (2020: € 1.583 miljoen).