NS Jaarcijfers 2019 : Treinreiziger gaat er in 5 jaar fors op vooruit

De reis van de Nederlandse treinreiziger is de afgelopen 5 jaar fors verbeterd. Dat blijkt uit de jaarcijfers van NS over 2019, halverwege de huidige concessie. De reiziger waardeert de verbeteringen: 89% van de reizigers is tevreden tegenover 75% aan de start van de concessie in 2015.

In die jaren groeide het aantal dagelijkse reizigers van 1,1 naar 1,3 miljoen. Samen met Prorail verbeterden we de stations, waarbij 16 stations volledig werden verbouwd of vernieuwd. Dit leidde tot een forse verbetering van de stationsbeleving. We investeerden voor in totaal ruim € 3 miljard waarvan € 2,1 miljard in de aanschaf en modernisering van treinen. Het OV-fiets-gebruik steeg van 1,9 miljoen naar 5,3 miljoen ritten per jaar en de CO2-uitstoot daalde van 16 gram naar 0 per reizigerskilometer door de overgang naar 100% windstroom voor onze treinen.

NS wil nu een vervolgstap zetten voor de bereikbaarheidsambities van Nederland, daarvoor hebben we onze strategie vernieuwd onder de noemer: Nederland duurzaam bereikbaar, voor iedereen.

Roger van Boxtel, president-directeur NS: “Onze vernieuwde strategie is ambitieus en realistisch tegelijk. Dat is ook nodig. De huidige populariteit van het spoor is geen vanzelfsprekendheid, maar de uitkomst van hard werken door duizenden collega’s. Door de reizigersgroei en de verstedelijking zijn de mobiliteitssopgaven voor de komende jaren enorm. We zitten midden in een energietransitie. We willen in Europa minder vliegen en meer met de trein reizen. Daarvoor is het van belang dat Nederland voor de lange termijn investeert in de noodzakelijke infrastructuur. Achterover leunen is er niet bij.”

Terugblik prestaties 2019: forse groei, tevreden reizigers

De trein is populair. In 2019 groeide het aantal reizigerskilometers met 3,7% ten opzichte van een jaar eerder, het hoogste groeicijfer sinds 2008. De groei deed zich vooral voor op drukke trajecten in de Randstad (+6,4%) en op de trajecten Amersfoort – Deventer (+10,7%), Arnhem – Utrecht (+8,2%), Venlo – Eindhoven (+7,4%) en Groningen – Zwolle (+5%). De kans op een zitplaats in de spits bleef tijdens deze groei ongeveer gelijk: 94,9% (2018: 95,1%). Net als vorig jaar kwam 92,6% van de reizigers op tijd. Reizigers waren opnieuw meer tevreden: 89% gaf een 7 of hoger (2018: 86%). Op alle onderdelen voldeed NS aan de afspraken. Op 10 van de 12 afspraken werd zelfs de ambitieuze streefwaarde behaald. Vanwege de behaalde prestaties kan NS nu een bonus van het ministerie van I&W tegemoet zien van € 6 miljoen. De afgelopen 5 jaar betaalde NS in Nederland bijna € 2 miljard aan concessievergoeding en railinfraheffing.

Vernieuwde strategie: Nederland duurzaam bereikbaar, voor iedereen

De komende jaren wil NS de ‘flexreiziger’ ruim baan geven, zo blijkt uit de strategie “Nederland duurzaam bereikbaar, voor iedereen”. Van Boxtel: “De flexreiziger ziet zichzelf niet als automobilist, treinreiziger of fietser, maar kiest het vervoer afhankelijk van het moment en de bestemming. Daarvoor moeten we de muren tussen de verschillende vormen van privé-, deel- en openbaar vervoer zoveel mogelijk weghalen, in samenwerking met de gehele mobiliteitssector. Zo krijg je als reiziger een zo breed mogelijk aanbod waar reizen op internationaal, nationaal, grootstedelijk niveau en in de regio naadloos in elkaar over gaan. Zo bedienen we een nieuwe generatie reizigers met flexibele vervoersmogelijkheden voor wie de trein een logische keuze is.” De vernieuwde strategie is in zorgvuldig overleg met de Centrale Ondernemingsraad (COR) van NS tot stand gekomen. Over één punt verschillen de COR en NS nog van mening. De COR adviseert een werkgelegenheidsgarantie voor de duur van de strategie op te nemen en heeft over dit punt uitspraak gevraagd aan de Ondernemingskamer.

Beter betaalbaar voor jongeren

NS maakt treinreizen beter betaalbaar voor jongeren van 12 t/m 18 jaar. Dat is één van de maatregelen die uit de nieuwe strategie voortkomt. Met een nieuwe jongerendagkaart en een nieuw jongerenweekendabonnement, wordt reizen voor hen 55% tot 60% goedkoper dan nu. Een gezin met kinderen in deze leeftijdscategorie kan hiermee maandelijks tot honderd euro besparen. De maatregel geldt in eerste instantie voor een halfjaar. Als de jongerenkaarten populair blijken, wordt deze maatregel doorgezet.

Krachtig netwerk, uitbreiding treinvloot

De ruggengraat van de NS-strategie blijft de trein met een krachtig en vitaal netwerk waarin stations steeds meer een mobiliteitshub worden en samen met het hoofdrailnet een onlosmakelijk geheel zijn. Hiervoor heeft NS haar investeringsprogramma verhoogd naar ruim €6 miljard voor de gehele concessieperiode. Naast deze verbeteringen is NS bezig om in verschillende regio’s de reistijd te verkorten en overstapmogelijkheden te verbeteren.

NS verwacht dat de reizigersaantallen de komende 5 jaar verder gaan groeien. De kans op een zitplaats blijft daarmee onder druk staan. De afgelopen jaren investeerde NS flink in de aanschaf, revisie en modernisering van treinen. Na de instroom van de Sprinter FLIRT (2017), de Sprinter Nieuwe Generatie (SNG 2018-2023), is NS nu bezig met de ontwikkeling van de Intercity Nieuwe Generatie (ICNG 2021-2028). Voor de verdere uitbreiding van de treinvloot, onderzoekt NS de mogelijkheid om nieuwe treinen aan te schaffen die in de periode 2027-2030 op het spoor kunnen komen. Daarbij overweegt NS een tussenvorm van dubbel- en enkeldekker.

Stations, een onmisbare schakel voor de reiziger en de stad

De tevredenheid over de stations stijgt al jaren. In 2019 was 77% van de reizigers tevreden over het station tegenover 65% bij de start van de concessie in 2015. Samen met ProRail werken we aan veilige en comfortabele stations. In 2019 zijn we gestart met een upgrade van 200 stations. Inmiddels zijn er landelijk 8 nieuwe Stationshuiskamers geopend en 50 vernieuwde toiletten geplaatst. 108 toiletten kregen een nieuwe toegangsdeur, waarmee contactloos betalen mogelijk is. Ook zijn er 189 watertappunten geopend, waarmee het totaal op 241 komt.

Het station is tevens dé schakel in de hele reis van deur tot deur: fiets, auto, ander openbaar vervoer komt hier allemaal samen. In 2019 hebben gemeente Utrecht, ProRail en NS één van de grootste fietsenstallingen ter wereld geopend met 12.500 fietsparkeerplekken en 1.000 OV-fietsen. Afgelopen jaar is station Heerlen na een verbouwing van zeven jaar officieel geopend. Onder meer de stationsomgeving in Roosendaal, Zwolle en Den Haag Hollands Spoor staan nu op de planning om te worden herontwikkeld.

Na verbeterde spoorprestaties, ook verbeterde financiële prestaties

Financieel sluit NS 2019 af met een omzet van € 6.661 miljoen, een groei van 12,4% ten opzichte van 2018 (€5.926 miljoen). NS realiseerde een resultaat uit bedrijfsactiviteiten van € 287 miljoen (2018: € 195 miljoen). Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten, geschoond voor bijzondere baten en lasten, bedroeg € 242 miljoen, een stijging van € 37 miljoen vergeleken met 2018 (€ 205 miljoen). De nettowinst kwam in 2019 uit op € 215 miljoen, tegenover € 116 miljoen in 2018. De resultaatverbetering is te danken aan de activiteiten in Nederland.

Activiteiten in Nederland

In Nederland groeiden de vervoersopbrengsten met 6,0% naar € 2.661 miljoen (2018: € 2.510 miljoen). Dit werd veroorzaakt door de groei van het aantal reizigerskilometers (3,7%) en de jaarlijkse prijsindexatie (1,8%). De opbrengsten uit stationsontwikkeling en -exploitatie zijn in 2019 met € 45 miljoen afgenomen tot € 547 miljoen, veroorzaakt door het overdragen aan derden in de markt van de retailformules HEMA, Broodzaak, Smullers en Starbucks aan derden. Hierdoor dalen de retailopbengsten en stijgen de verhuuropbrengsten. Gecorrigeerd voor dit effect stijgen de opbrengsten onder andere een stijging van het aantal OV-fietsritten, extra parkeerinkomsten en een Like-for-Like-stijging van de retailomzet met ruim 4%. Het onderliggend resultaat in Nederland steeg met € 70 miljoen naar € 213 miljoen (2018 € 144 miljoen). De resultaatverbetering is te danken aan de omzetstijging in combinatie met een slechts zeer beperkte stijging van de kosten. De verbetering van onze operationele prestaties, tevreden reizigers en betrokken medewerkers vormen de basis voor de verbetering van het resultaat uit onze bedrijfsactiviteiten in Nederland. NS investeerde afgelopen jaar € 611 miljoen in Nederland, vooral in de aanschaf en modernisering van treinen en IT-oplossingen, die van steeds groter belang worden voor onze bedrijfsvoering.

Activiteiten in het buitenland

In 2019 realiseerde Abellio een omzet in het buitenland van € 3.453 miljoen (2018: € 2.824 miljoen), waarvan € 2.919 miljoen voor Abellio UK en € 534 miljoen voor Abellio Duitsland. Het onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten uit het buitenland daalde met € 33 miljoen naar € 29 miljoen (2018 € 62 miljoen). Een verslechtering van het resultaat voor Abellio Duitsland met € 31,4 miljoen naar een negatief resultaat van € 32,8 miljoen (2018 € 1,4 miljoen negatief) was de belangrijkste oorzaak voor deze daling. Abellio UK wist haar onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten licht te verbeteren naar € 61,8 miljoen (2018 € 60,4 miljoen). De nettowinst van Abellio*1 kwam uit op € 4 miljoen ( 2018 € 23 miljoen).

In het Verenigd Koninkrijk groeide de omzet in Britse ponden met 18,9%, waarvan autonoom 10,4%. Deze autonome groei wordt met name gerealiseerd in de concessies Greater Anglia, ScotRail en West Midlands. De start van de concessie East Midlands in augustus 2019 zorgde voor de resterende groei. Abellio UK realiseerde een bedrijfsresultaat van € 81,6 miljoen. Geschoond voor het IFRS16-effect*2 realiseerde Abellio UK een bedrijfsresultaat van € 57,7 miljoen (2018: € 41,0 miljoen) en een nettowinst van € 30,8 miljoen (2018: € 16,0 miljoen).

De situatie in het Verenigd Koninkrijk blijft turbulent en onzeker, mede door de Brexit. Voor Greater Anglia is het dispuut met de DfT over het afrekenmechansime voor de concessie nog niet opgelost. Transport of Scotland heeft besloten de concessie te beëindigen in maart 2022 en geen gebruik te maken van de verlengingsoptie met drie jaar. Daarnaast loopt er de zogeheten Williams-review: een onderzoek naar de inrichting van de Britse spoorsector. Deze ontwikkelingen hebben onze volle aandacht.

In Duitsland heeft Abellio een omzet gerealiseerd van € 534 miljoen, een groei van € 177 miljoen. Deze groei wordt vooral gerealiseerd door de start van de concessies Dieselnetz Sachsen-Anhalt (DISA) in Midden-Duitsland en Rhein-Ruhr-Express (RRX) in Noordrijn-Westfalen in december 2018 en de start van Stuttgarter Netz (STN, Baden-Württemberg) in juni 2019 . Abellio Duitsland behaalde in 2019 een negatief bedrijfsresultaat van € 24,5 miljoen. Geschoond voor IFRS16*2 kwam dit uit op € 32,8 miljoen negatief (2018 € 1,4 miljoen negatief). Daarmee sloot Abellio Duitsland het jaar af met een nettoverlies van € 28,8 miljoen, geschoond voor IFRS16 (2018 € 6,6 miljoen nettoverlies).

Naast de mobilisatiekosten, is het verlies in Duitsland voor een belangrijk deel veroorzaakt door drie factoren. Er is een nieuwe cao tussen Deutsche Bahn en de vakbonden afgesproken die naast hogere vergoedingen ook leidt tot een lagere arbeidsproductiviteit. Vanwege krapte op de Duitse arbeidsmarkt zijn de overige vervoerders in Duitsland, zoals Abellio, genoodzaakt deze cao te volgen, zonder dat hier compensatie tegenover staat van de opdrachtgevers. De krapte op de arbeidsmarkt resulteert daarnaast in hogere opleidingskosten. Tot slot leidt een sterke stijging van werkzaamheden aan het spoor tot een lagere punctualiteit en daarmee tot hogere inhoudingen op de vergoedingen van de opdrachtgevers terwijl de vervoerders dit verlies aan punctualiteit niet kunnen beïnvloeden. Op landelijk niveau spreken de vervoerders en opdrachtgevers over compensatie.

Voor alle concessies van Abellio in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is de verwachting dat zij over de contractperiode winstgevend zijn.

Financiële positie en vooruitblik

Eind 2019 heeft NS de beschikking over geldmiddelen van € 818 miljoen waartegenover € 755 miljoen aan financiële verplichtingen staat. Daarmee is NS ultimo 2019 in feite schuldenvrij. Met het oog op de verwachte groei van het aantal reizigers en de toenemende drukte op het spoor en de stations blijft NS de komende jaren investeren. In treinen, stations en ICT-oplossingen om de drukte te kunnen verwerken en aan de verwachting van onze klanten te kunnen voldoen. NS verwacht dat de kasstroom en financieringscapaciteit voldoende zijn voor het NS-investeringsprogramma van circa € 3,7 miljard tot en met 2024. Daarvoor is nodig dat NS de initiatieven om het resultaat te verbeteren verder doorzet vanuit de basis van goede operationele prestaties en tevreden klanten.

Kijk voor meer informatie op www.ns.nl/jaarverslag

_{*1 De consolidatie van Abellio bestaat uit Abellio UK, Abellio Duitsland en de Nederlandse entiteit Abellio Transport Holding. De holding heeft een nettowinst gerealiseerd van € 6 miljoen welke met name voortvloeit uit intercompany financieel resultaat met betrekking tot de buitenlandse activiteiten. Het intercompany financieel resultaat bestaat uit rente-inkomsten op de door Abellio Transport Holding verstrekte leningen en vergoedingen voor verstrekte garanties.}

_{*2 IFRS16 introduceert een eenduidige ‘on-balance’ verslaggevingsmodel voor lessees. Voor NS, als lessee, resulteert dit in het activeren van het gebruiksrecht en het passiveren van de leaseverplichtingen welke de verplichting tot toekomstige leasebetalingen representeert. Dit betekent ook dat de jaarlijks verschuldigde leasebetalingen in de resultatenrekening worden vervangen door afschrijvingen en rentelasten. Voor NS betekent invoering van IFRS16 een positieve invloed op het resultaat uit bedrijfsactiviteiten van €33 miljoen en een negatieve invloed op de nettowinst van €4 miljoen vergeleken met 2018.}