Onderzoek Limburg afgerond en gevalideerd

Het externe onderzoek naar de onregelmatigheden tijdens de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg is definitief afgerond. Het definitieve onderzoeksrapport bevestigt de bevindingen en conclusies uit de tussenrapportage. Een voormalige werknemer van Veolia, die nog gebonden was aan een concurrentiebeding, werd via een schijnconstructie ingehuurd. Deze werknemer heeft vertrouwelijke informatie van Veolia gedeeld met het biedingsteam van Qbuzz. De bevindingen in het definitieve rapport van De Brauw (DB) ondersteunen de beslissingen die de Raad van Commissarissen en de aandeelhouder eerder hebben genomen.

Het onderzoek is uitgevoerd door advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek en is gevalideerd door mr. W. Tonkens-Gerkema en Prof. Dr. A.F.M. Brenninkmeijer. Hun rapportages zijn met het onderzoeksrapport openbaar gemaakt.

NS heeft -zoals eerder was aangekondigd- ook andere aanbestedingen binnen en buiten Nederland laten toetsen op mogelijke onregelmatigheden. De uitkomst van deze onderzoeken is dat geen aanwijzing is gevonden van onregelmatigheden bij andere aanbestedingsprocedures waar NS, Abellio of Qbuzz de afgelopen jaren bij betrokken waren. Ook zijn er geen aanwijzingen van onregelmatigheden die nader onderzocht behoren te worden.

Mogelijke betrokkenheid CEO van NS

De Brauw heeft na publicatie van het tussentijdse rapport aanvullend onderzoek gedaan naar eventuele betrokkenheid van de top van NS bij de onregelmatigheden in Limburg. In het vervolgonderzoek zijn hierover tegenstrijdige verklaringen afgelegd. Dit heeft mede geleid tot het vertrek van de toenmalige CEO van NS.

Interne procedures substantieel versterken

Het onderzoek van De Brauw heeft aangetoond dat interne procedures op een aantal onderdelen onvoldoende zijn. Ook de naleving ervan moet strenger worden gehandhaafd. NS heeft dat verbeterproces direct in gang gezet. Verder verricht onderzoeksbureau Alvarez & Marsal in opdracht van de Raad van Commissarissen en de Minister van Financiën op dit moment een omvattende analyse naar de effectiviteit van de bestaande interne procedures, risicobeheersing, compliance en controls bij NS en al haar dochterondernemingen. Deze analyse wordt binnenkort afgerond. Op basis hiervan zullen aanvullende maatregelen worden genomen om de interne controle aan te scherpen. Tevens is besloten dat NS een bestuurder aanstelt die in het bijzonder belast wordt met governance, risicobeheersing en compliance. Deze bestuurder wordt binnenkort benoemd.

Zoals eerder aangegeven vindt NS de onregelmatigheden onaanvaardbaar en in strijd met de cultuur waar NS voor wil staan. NS heeft daarom maatregelen genomen tegen betrokken personen. Over de lopende arbeidsrechtelijke procedures doet NS geen nadere mededelingen.

Verificatie onderzoeken

Advocatenkantoor De Brauw heeft het onderzoek naar de onregelmatigheden in Limburg verricht. Om de kwaliteit van het onderzoek en het rapport te toetsen hebben de minister van Financiën en de RvC afgesproken dat een verificatie zou plaatsvinden op het rapport. Deze is uitgevoerd door voormalig Ombudsman Prof. Dr. Brenninkmeijer. De Brauw heeft het onderzoek ook zelf laten verifiëren door oud-rechter mr. Tonkens-Gerkema.

Volgens Tonkens is niet gebleken van enige aanwijzing dat De Brauw in het definitieve rapport geen objectief en onafhankelijk beeld heeft gegeven van haar onderzoeksbevindingen. Ook is er geen aanwijzing dat het onderzoek of het rapport beïnvloed is door wensen of sturing van enig persoon binnen of buiten NS.

Ook Brenninkmeijer komt in zijn verificatie tot de conclusie dat niet is gebleken dat De Brauw het onderzoek onvoldoende onafhankelijk heeft verricht. De bevindingen uit het definitieve rapport van De Brauw kunnen naar het oordeel van Brenninkmeijer de toets der kritiek doorstaan. Brenninkmeijer acht het verantwoord om het onderzoek naar de aanbesteding in Limburg met het rapport van De Brauw en de verificaties definitief af te sluiten.

Beide onderzoekers doen enkele aanbevelingen om dergelijke onderzoeken in de toekomst beter in te richten, bijvoorbeeld door het hanteren van een onderzoeksprotocol en aanbevelingen die bijdragen aan een grotere rolzuiverheid van de advocaat.

Geen aanwijzingen van onregelmatigheden bij andere biedingen

Hoewel er geen aanwijzingen waren dat ook bij andere aanbestedingen van OV-concessies in binnen- of buitenland onregelmatigheden hebben plaatsgevonden, heeft NS aan advocatenkantoor Jones Day opdracht gegeven hiernaar een onderzoek te doen.

In dit onderzoek is gekeken naar concessies die door NS, Abellio en Qbuzz zijn verkregen tussen 1 januari 2010 en april 2015 en nog lopende concessies van voor 1 januari 2010. Daarbij zijn biedingen door Abellio UK, Abellio Duitsland en Abellio Scandinavia onderzocht. In totaal gaat het om circa twintig aanbestedingen van concessies.

NS vindt het belangrijk om transparant te kunnen communiceren over de uitkomst van het onderzoek. Omdat het rapport van Jones Day concurrentiegevoelige informatie over aanbestedingen en concessies bevat, is een managementsamenvatting van advocatenkantoor Jones Day openbaar gemaakt.

Hieruit blijkt dat het onderzoek, zowel binnen als buiten Nederland, geen aanwijzing heeft opgeleverd van onregelmatigheden. Zo is niet gebleken dat binnen NS informatie van concurrenten op ongeoorloofde wijze is gedeeld tussen medewerkers van NS. Ook is niet gebleken dat bedrijfsgevoelige informatie van concurrenten is verkregen door het in dienst nemen van voormalig werknemers van die concurrenten.

Het lijkt erop dat de onregelmatigheden bij de bieding in Limburg een incident zijn geweest. Een incident dat desalniettemin noopt tot het nemen van eerdergenoemde structurele maatregelen.

Afgerond

Na een zorgvuldig proces is het onderzoek naar de onregelmatigheden bij de aanbesteding in Limburg afgerond. Hiermee worden het definitieve rapport van De Brauw, inclusief de twee verificaties openbaar. Het definitieve Rapport van Bevindingen staat op de website van NS en is verstrekt aan de Provincie Limburg en de ministeries van Financiën en Infrastructuur en Milieu. De verkregen informatie is ter beoordeling aangedragen bij het Openbaar Ministerie en ACM.