Dwarsligger van de toekomst: nieuw spoor gemaakt van oude trein

NS introduceert samen met studenten en onderzoekers van hogeschool Windesheim een dwarsligger gemaakt van oude treinwanden en bagagerekken. Bij het opknappen van oude treinen worden de zijwanden en bagagerekken verwijderd. Jaarlijks gaat het om duizenden afgeschreven wanden en rekken: in totaal 200.000 kilo. Dit materiaal was tot voor kort niet herbruikbaar of te recyclen. Met Windesheim ging NS op zoek naar partners om daar wat aan te doen.

Ilse van Eekeren, programmamanager circulair ondernemen bij NS: “De enige optie voor deze treinonderdelen was storten. Dit past niet in onze visie, want wij vinden dat afval niet bestaat. Daarom is NS samen met hogeschool Windesheim op zoek gegaan naar een oplossing om het materiaal wél herbruikbaar te maken.”

Op de foto: Windesheimstudenten Werktuigbouwkunde Guido de Wit, Thom van Riet en Yorn Rudde, samen met Ilse van Eekeren van NS.
 

Innovatieve technologie
De treinwanden en bagagerekken zijn gemaakt van composieten. Dit is een sterk en licht materiaal dat bestaat uit verschillende kunststoffen met versterkingsvezels. Hogeschool Windesheim en NS ontwikkelden een innovatieve technologie om deze oude treinonderdelen te hergebruiken. Albert ten Busschen, onderzoeker bij het lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim: “Door de treinonderdelen te vermalen in mega shredders ontstaan er kleine vlokken die je opnieuw kunt gebruiken. Van kasten tot bureaus. Er is zelfs een brug gebouwd in Dokkum van treinzijwanden.”

Nieuwe dwarsligger
Ten Busschen doelt op het brugdek van de Dinzerbrug in Dokkum. Maar NS had de wens om oud treinmateriaal terug te laten komen in de spoorsector zelf. Van Eekeren: “Zo willen we de vraag naar het gerecyclede materiaal zelf creëren en de kringloop sluiten.” Samen met de onderzoeksgroep (het lectoraat) en enkele Zwolse studenten ontstond het idee om dwarsliggers voor op het spoor te maken. Thom van Riet, student Werktuigbouwkunde: “In een mal gieten we een mengsel van hars en composiet vlokken, dit wordt daarnaast verstevigd met enkele lagen glasvezel. Het resultaat is een dwarsligger van supersterk materiaal.” Zijn collega-student Yorn Rudde vult hem aan: “Deze dwarsligger weegt 123 kilo. Dat is een stuk lichter dan de huidige betonnen versies van 283 kilo.” Ook Ilse van Eekeren van NS is positief: “Onze dwarsligger heeft nog meer voordelen. Kunststoffen zijn als materiaal geluiddempender dan beton. Daar komt bij dat als de composiet dwarsligger aan vervanging toe is, we met dezelfde techniek weer een nieuwe maken. Zo kunnen we onze oude treinmaterialen oneindig hergebruiken.”

Testen van dwarsligger
Er is nu een prototype gemaakt om testen mee uit te voeren bij NS Treinmodernisering in Haarlem. Als het prototype naar tevredenheid werkt, breidt NS het testen uit. Van Eekeren: “Het mooie van dit project vind ik dat we binnen onze eigen sector afval omtoveren tot nieuw spoormateriaal en zo de kringloop sluiten. Ook was het een feest om met de gedreven en enthousiaste studenten en onderzoekers van hogeschool Windesheim samen te werken.”

Op weg naar 100% circulaire treinen
Deze innovatie draagt bij aan het doel van NS om volledig circulaire treinen te realiseren. Van Eekeren: “Ons streven is 100% circulaire treinen, maar er blijven altijd uitdagingen. Bijvoorbeeld om de oude treinvloeren uit de toiletten te hergebruiken. Maar met 99,9% ben ik ook tevreden.”

Over onderzoek naar kunststoffen op hogeschool Windesheim
Op hogescholen vindt naast onderwijs ook onderzoek plaats. Dit levert praktische kennis op die direct terugvloeit naar onderwijs én praktijk. Het onderzoek wordt opgepakt door lectoraten, met aan het hoofd een lector, zeg maar de hoogleraren van het hbo. Het lectoraat Kunststoftechnologie is in 2008 opgericht om onderzoek te doen naar kunststoffen op het terrein van hybride ontwerp, circulaire economie, duurzaam produceren en industrieel additive manufacturing (3D-metaal printen).