President-directeur NS: “Reiziger terug topprioriteit”

Bekijk ons jaarverslag 2021

De trein is het enige duurzame vervoersmiddel op de middellange afstand dat nu al voor iedereen beschikbaar is. Door de coronamaatregelen maakte Nederland in het tweede coronajaar opnieuw minder gebruik van de trein: 48% ten opzichte van pre-corona. “Nederland kon wederom op ons rekenen,” aldus Rintel, die ondanks twee coronajaren optimistisch over de toekomst is: “Er moeten in ons land één miljoen woningen bij. Dat kan alleen gepaard gaan met een infrastructuur voor duurzame mobiliteit.” 

Ondanks de moeilijke omstandigheden, heeft NS afgelopen jaar volop ingezet om Nederland bereikbaar te houden. Rintel: “Dankzij onze mensen konden we de reizigers een verantwoorde en comfortabele reis bieden. De collega’s verdienen daarvoor een groot compliment. ” De lage reizigersaantallen als gevolg van de coronamaatregelen hebben dramatische gevolgen voor de financiën van NS, zo blijkt uit de jaarcijfers van NS over 2021. De Nederlandse reizigersopbrengsten waren € 1,1 miljard lager dan voor corona. Om grotendeels te kunnen blijven rijden, kreeg NS een beschikbaarheidsvergoeding van € 925 miljoen van het rijk als gedeeltelijke compensatie. Hierdoor en door kostenbesparingen bleef het negatieve resultaat uit bedrijfsactiviteiten, vóór de impact van een aantal bijzondere posten, beperkt tot -€ 49 miljoen. Zonder deze compensatie was het operationele verlies uitgekomen op -€ 974 miljoen. Boekhoudkundig kan NS wel een positief resultaat uit bedrijfsactiviteiten schrijven: € 482 miljoen. Dat is het resultaat van boekhoudkundige meevallers (non cash) in het buitenland als gevolg van een gunstig onderhandelingsresultaat met de Britse opdrachtgevers en door het boekhoudkundige effect van lagere afschrijvingen als gevolg van de afwaardering van € 1,6 miljard welke NS vorig jaar al moest inboeken. 

“Naast de beschikbaarheidsvergoeding nemen we zelf besparingsmaatregelen om zo snel mogelijk weer op eigen benen te staan. Zo worden we weer een financieel gezonde organisatie die klaar is voor de toekomst”, vervolgt Rintel. “En wat ons betreft mag de rekening van de pandemie nooit bij de reizigers terechtkomen. De trein moet financieel aantrekkelijk blijven voor reizigers. Daarom zou het ook goed zijn om de BTW op treinkaartjes af te schaffen.” 

Opnieuw fors minder reizigers 
Het tweede jaar op rij vervoerden wij minder dan de helft van het gebruikelijke aantal reizigers (2021: 48%, 2020: 45%). Van januari tot en met mei gold het dringende overheidsadvies om het openbaar vervoer alleen voor noodzakelijke reizen te gebruiken. In de zomer golden er minder beperkende maatregelen en mochten we steeds meer reizigers terug in de trein verwelkomen. Met de verdere opening van het onderwijs en versoepelingen van het thuiswerkbeleid nam het aantal reizigers na de zomer flink toe. Sinds oktober liep het aantal reizigers weer terug, voornamelijk door het overheidsadvies om zoveel mogelijk thuis te blijven.

Aantal reizigers per maand:

Prestaties 2021
In 2021 kwam 94,4% van de reizigers op tijd (2020: 93,5%). Het percentage reizigers dat een zitplaats in de spits had, komt over heel 2021 uit op 99,6% (2020: 97,3%). Vorig jaar hebben we verbeteringen doorgevoerd in de dienstregeling met onder andere een nieuwe tienminutentrein tussen Rotterdam-Den Haag-Schiphol en Schiphol-Nijmegen en een snellere verbinding naar Zeeland. Ook is Nederland vorig jaar weer op het Europese nachtnet aangesloten en rijden we sinds mei een nachttrein tussen Amsterdam-Wenen/Innsbruck en per december tussen Amsterdam-Zurich.

Waardering voor stations stijgt verder door 
Voor het zesde jaar op rij zijn reizigers weer meer tevreden over hun station. Afgelopen jaar gaf 80 procent van de reizigers de stations een 7 of hoger (gemiddeld rapportcijfer 7,3). NS en ProRail spannen zich in om stations door te ontwikkelen tot een knooppunt waar meerdere vormen van vervoer samenkomen. Samen met ProRail is er hard gewerkt om de volgende stations te verbouwen, te moderniseren en op te leveren: Castricum, Alkmaar Noord, Amsterdam Amstel, Winterswijk, Maastricht, Delft Campus en het stationsgebouw in Zwolle.

Financiële prestaties 
NS behaalde een omzet van € 6.486 miljoen, dit is inclusief € 940 miljoen aan beschikbaarheidsvergoeding en NOW (2020: € 6.601 miljoen, inclusief € 842 miljoen aan beschikbaarheidsvergoeding en NOW). De opbrengsten komen voornamelijk uit vervoer per trein in Nederland, Verenigd Koninkrijk en Duitsland en exploitatie van stations in Nederland. NS realiseerde een negatief resultaat uit bedrijfsactiviteiten van -€49 miljoen (2020: -€ 95 miljoen). Inclusief herijking van bijzondere waardeverminderingen en vrijval van voorziening voor beëindigingsvergoedingen in het Verenigd Koninkrijk leverde 2021 een resultaat uit bedrijfsactiviteiten op van € 482 miljoen (2020: -€ 2.443 miljoen). Het netto resultaat over de verslagperiode is uitgekomen op € 500 miljoen (2020: -€ 2.581 miljoen).

Activiteiten in Nederland 
In Nederland kwamen de vervoersopbrengsten uit op € 1.519 miljoen. Daarmee zijn deze nagenoeg hetzelfde gebleven als in 2020 (€ 1.539 miljoen), maar € 1,1 miljard lager dan voor corona. Net zoals in 2020 zijn wij, ondanks de tegenvallende reizigersaantallen, op verzoek van de overheid vrijwel een volledige dienstregeling blijven rijden. Ter compensatie hebben wij hiervoor een beschikbaarheidsvergoeding van € 925 miljoen ontvangen (2020: € 818 miljoen). De opbrengsten van de exploitatie van stations zijn lager dan in 2020 (2021: € 355 miljoen, 2020: € 376 miljoen en €187 miljoen lager dan in 2019). Dit komt vooral door de lagere opbrengsten uit de winkels op onze stations en verleende kortingen op de verhuur van winkelruimte op stations als gevolg van de lage reizigersaantallen. Door de gevolgen van de ingrijpende coronamaatregelen voor winkels en horeca heeft NS voor de exploitatie van stations een NOW-vergoeding van € 15 miljoen verantwoord (2020: € 24 miljoen). 

NS realiseerde in Nederland een negatief resultaat uit bedrijfsactiviteiten vóór (herbeoordeling) bijzondere waardeverminderingen en (vrijval) beëindigingsvergoedingen van -€ 54 miljoen (2020: -€ 139 miljoen), inclusief de gevolgen van de in 2020 verantwoorde bijzondere waardevermindering bedroeg het resultaat uit bedrijfsactiviteiten € 95 miljoen (2020: -€ 1.701 miljoen). 

Buitenlandse activiteiten 
Met Abellio realiseerde NS met haar buitenlandse activiteiten een resultaat uit bedrijfsactiviteiten van € 387 miljoen (2020: -€ 742 miljoen). Gecorrigeerd voor bijzondere posten realiseerde Abellio een resultaat uit bedrijfsactiviteiten van € 5 miljoen (2020: € 43 miljoen). Het nettoresultaat (incl. minderheidsaandeel) kwam in 2021 uit op € 242 miljoen (2020: - € 757 miljoen verlies). 

Activiteiten in Verenigd Koninkrijk 
In het Verenigd Koninkrijk is Abellio in rustig vaarwater gekomen doordat de Britse regering ook vorig jaar het omzet- en kostenrisico van de vervoerders heeft overgenomen en inmiddels besloten heeft het oude concessiesysteem te beëindigen. Hierbij is het overgegaan naar een systeem met managementcontracten waarbij de opbrengsten- en kostenrisico's grotendeels bij de Britse overheid komen te liggen. De vervoerder ontvangt in dit geval alleen een (deels prestatie-gerelateerde) managementvergoeding. Vorig jaar zijn de concessies Greater Anglia en West Midlands op 19 september beëindigd. Deze worden sindsdien uitgevoerd onder ‘National Rail Contracts’. In 2021 behaalde Abellio in het Verenigd Koninkrijk een omzet van €3.294 miljoen (2020: €3.100 miljoen). In 2020 was NS nog genoodzaakt een financiële voorziening te treffen voor de beëindigingsvergoeding voor de beëindiging van de franchiseovereenkomsten. Deze waren door het Britse Department for Transport vastgesteld. Deze vergoedingen zijn uiteindelijk fors lager uitgevallen. Door de gedeeltelijke vrijval van deze voorziening en het terugdraaien van een bijzondere waardevermindering, realiseerde Abellio in het Verenigd Koninkrijk een resultaat uit bedrijfsactiviteiten van €409 miljoen (2020: -€615 miljoen). Zonder deze bijzondere posten bedraagt het resultaat uit bedrijfsactiviteiten voor Abellio UK €27 miljoen (2020: €87 miljoen). 

Activiteiten in Duitsland 
De herstructurering van NS-dochter Abellio in Duitsland is nagenoeg afgerond, waarmee is voorkomen dat er langdurig een verlieslatende situatie zou blijven bestaan. Abellio blijft in Duitsland actief in Niedersaksen en naar alle waarschijnlijkheid in Mittel-Deutschland. Naar verwachting kan de voorlopige insolventieprocedure voor deze twee entiteiten binnenkort worden afgerond. De operationele prestaties zijn hier goed, wat vertrouwen biedt voor de toekomst. De activiteiten in Nordrhein-Westfahlen zijn per 31 januari 2022 beëindigd en overgedragen. De vervoersautoriteiten gingen niet akkoord met het voorstel en Abellio Nordrhein-Westfahlen gaat hier in insolventie. Ook in Baden-Württemberg zijn de activiteiten beëindigd. De entiteit is overgegaan naar SWEG, een lokale operator die eigendom is van de deelstaat Baden-Württemberg. In de eerste zes maanden van 2021 behaalde Abellio in Duitsland een omzet van € 378 miljoen (2020: €744 miljoen). De opbrengsten zijn lager dan in 2020 door de deconsolidatie per 30 juni. Abellio realiseerde in Duitsland een negatief resultaat uit bedrijfsactiviteiten over de eerste 6 maanden van -€22 miljoen (2020: -€127 miljoen). Daarnaast heeft NS de kosten van de herstructurering en de beëindiging van de contracten in Baden-Württemberg en in Nordrhein-Westfahlen, naar verwachting een bedrag van ongeveer € 101 miljoen, sinds 1 juli 2021 gefinancierd. Na de herstructurering en daaraan verbonden eenmalige kosten opereert Abellio Duitsland naar verwachting minimaal kostendekkend. Daarnaast volgt er een insolventieprocedure waarvan gegeven het karakter de uitkomst onvoorspelbaar is. Daarmee kunnen bedrijfsresultaten en kasstromen in toekomstige jaren als gevolg van een ongunstige uitkomst worden beïnvloed ten opzichte van de huidige inschattingen die zijn gemaakt voor de jaarrekening van 2021. 

Liquiditeit en vooruitzicht financiering 
De beschikbare liquiditeiten van NS bedragen eind 2021 € 680 miljoen en er is € 448 miljoen dagelijks opvraagbaar uit beleggingen in geldmarktfondsen. Daarnaast heeft de groep voldoende extra financieringsfaciliteiten en mogelijkheden tot haar beschikking om de continuïteit voor de komende 12 maanden te garanderen. De solvabiliteit is gestegen doordat het balanstotaal is gedaald vanwege deconsolidatie van de activiteiten in Duitsland en doordat het groepsvermogen is gestegen naar € 1.689 miljoen (2020: € 1.179 miljoen). Dit laatste komt vooral door toevoeging van de nettowinst van € 339 miljoen aan de algemene reserve. 

Vooruitblik 
NS moet de komende jaren rekening houden met een neerwaarts bijgestelde reizigersprognose. Om dit op te vangen zijn we goed onderweg met ons besparingsprogramma tot 2025 van € 1,4 miljard om financieel weer gezond te worden en het treinkaartje betaalbaar te houden. Daarnaast is onze prioriteit om de reizigers met een aantrekkelijk aanbod terug te krijgen in de trein. NS laat het maatschappelijk belang van bereikbaarheid zwaar meewegen in de dienstregeling voor de reiziger. Om dit ook de komende jaren waar te kunnen blijven maken zijn voor NS – naast de besparingen die NS zelf doorvoert - aanvullende financiële afspraken nodig zodat de dienstregeling in Nederland in stand kan worden gehouden. 

Voor de langere termijn blijft NS uitgaan van een forse groei van het aantal reizigers. NS bereidt zich hierop voor met de instroom van de nieuwe snelle intercity ICNG. Ook is NS gestart met een aanbestedingsproces voor de ontwikkeling van de nieuwe dubbeldekker DDNG, die mede de oudere dubbeldekker van het type DDZ zou kunnen vervangen. In combinatie met de woningbouwopgave voor Nederland en de duurzaamheidsambities houden we Nederland zo duurzaam bereikbaar, voor iedereen.