Test: Hoe goed ken jij het NS-logo?
Het NS-logo bestaat vandaag 50 jaar. En of je nu wel niet met de trein reist, het NS logo kennen we allemaal, of toch niet? Hoofdconducteur Jeroen van Delft ging met pen en papier op pad en vroeg reizigers om het NS-logo te tekenen. En het resultaat is, euh… opvallend. Gelukkig hadden we 50 jaar geleden Gert Dumbar, met het door hem opgerichte Studio Dumbar, maakte hij het logo van NS. Een terugblik met een van de representanten van Dutch Design.
Zelf stond hij er niet bij stil: de 50-ste verjaardag van ‘zijn’ beeldmerk. Een respectabele leeftijd voor een logo: zelden zie je ze zo lang meegaan, laat staan dat ze zich in het collectieve geheugen van een heel land nestelen, generatie na generatie. Had Dumbar een cent gekregen voor elke keer dat iemand het logo zag, dan was hij nu miljardair. Maar geld boeit hem niet. Stilistische duurzaamheid, daar gaat het hem om. Dat het logo goed was, dat wist hij meteen. “De eenvoud en tegelijk het raadselachtige…Iedereen heeft het beeld voor ogen, maar bijna niemand kan het natekenen.”
Eerste klus
Gert Dumbar, een van Nederlands meest befaamde ontwerpers, studeerde in 1967 af aan het Royal College of Art in Londen. Het NS-beeldmerk vernieuwen was zijn eerste klus. NS wilde af van haar stoffige imago in een tijd waarin steeds meer Nederlanders een auto konden kopen. Hier hoorde een nieuwe huisstijl bij. Het hele merk ging op de schop: een nieuw logo maar ook nieuwe huisletters, een nieuw spoorboekje én nieuwe kleuren.
De opdracht van de NS-directie was duidelijk: een nieuw, modern ontwerp waar in elk geval de letters N en S in moesten voorkomen. “Ik wilde daar vanaf. Ongelukkige vormen die met elkaar in conflict komen. Eindeloos heb ik ze in elkaar gevlochten. Het duurde even voor we NS hadden overtuigd dat het zónder letters moest. Ik was geïnspireerd door het logo van British Rail, met pijlen die tegelijk rails, richting en een gesloten circuit weergeven. Helder, tijdloos, en geschikt om op snel bewegende objecten te plaatsen. Toen we het voor het eerst presenteerden, begrepen ze meteen wat ik bedoelde.”
Geel
NS had nu een logo, maar nog geen kleur. Weer ging Dumbar het gevecht aan met de gevestigde orde. “Ik kwam op die grauwe stations en dacht ‘daar moet je met een knalkleur binnenrijden’. Maar felgeel, sputterde de directie. Dat was nu ook weer niet de bedoeling. Machinisten weigerden er zelfs mee te gaan rijden. Mensen houden niet van verandering, daarom moet je die soms rigoureus doordrukken. Even later was iedereen laaiend enthousiast.”
Wedgwood-servies
De anekdotes volgen elkaar in hoog tempo op. Hoe de oude treinkleuren donkerblauw, groen, bordeaux en bruin direct van het Wedgwood-servies van de vrouw van de directeur waren geplukt. Hoe een directielid tegen een journalist zijn mond voorbij praatte over de nieuwe huisstijl, waardoor deze versneld en zonder verdere discussie werd gepresenteerd. Hoe het nieuwe spoorboekje zo dik geworden was dat het niet onder de draaischijf van de loketten paste, waarna Kamervragen volgden, en uiteindelijk gekozen werd voor flinterdun Fins papier.
Natuurlijk went het, maar toch overvalt hem een gevoel van trots, elke keer dat hij het logo ziet. Of het de houdbaarheidsdatum al nadert? Nog lang niet, vindt Dumbar. “Ik zou er zeker de komende twintig jaar niets aan veranderen.” Dat wil niet zeggen dat we rustig achterover kunnen leunen. “NS moet oppassen dat ze de boel niet laat verslonzen. De visuele NS-communicatie rondom de stations is door alle commercie onrustig geworden. Daar wil ik het wel eens met Van Boxtel over hebben.”